विध्यार्थी मित्रांनो प्रथम खालिल व्हिडिओ / चित्रफित बघा व त्यानंतर खालिल विरामचिन्हे व विरामचिन्हांचे प्रकार यांचे स्पष्टीकरण वाचा मग त्यावर आधारित प्रश्न मंजुषा सोडवा लक्षात असुद्या प्रश्न मंजुषा शेवटी आहे.
नमस्कार विदयार्थी मित्रमैत्रिनिनो आज आपण मराठी व्याकरण मधील विरामचिन्हे व त्याचे प्रकार हा विषय अभ्यासणार आहे. स्पर्धापारीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी हा विषय खूप उपयोगी असा आहे. या वर नेहमी वाक्य शुद्ध करा, वाक्य पूर्ण करा, विरामचिन्हांचा वापर करा यासारखे प्रश्न नेहमी विचारले जात असतात. आज आपण या लेखामध्ये विरामचिन्हे म्हणजे काय ? , विरामचिन्हांचे प्रकार किती व कोणते , विराम चिन्हांचा वापर हे सर्व विषय सविस्तर पणे समजून घेणार आहे.
विध्यार्थी मित्रांनो प्रथम खालिलव्हिडिओ / चित्रफित बघा व त्यानंतर खालिल विरामचिन्हे व विरामचिन्हांचे प्रकार यांचे स्पष्टीकरण वाचा मग त्यावर आधारित प्रश्न मंजुषा सोडवा लक्षात असुद्या प्रश्न मंजुषा शेवटी आहे.
CLICK HERE
अशाच प्रकारच्या दर्जेदार शैक्षणिक साहित्या प्राप्त करण्यांसाठी आपल्या साठी तयार करण्यात आलेल्या YouTube चानेलला खालिल ओळीला स्पर्श करून SUBSCRIBE करा.
Subscribe to Next Update -
भाषेमधील एखादा उतारा वाचत असताना विराम चिन्ह यांचे महत्त्व लक्षात घेणे
आवश्यक असते हे एखादे वाक्य वाचत असताना काही वेळा आपण थांबतो म्हणजेच विराम
घेतो हा विराम किती वेळ घ्याचा आहे विराम चिन्हामुळे लक्षात येते
लेखनात विरामचिन्हे नसली तर वाक्य कोठे संपले व कोठे सुरू झाले हे कसे
विचारायचे हे समजणार नाही म्हणून विराम चिन्हाचा योग्य वापर केव्हा व कोठे
करावा याची माहिती आपल्याला असायला हवी आपण बोलताना एक सारखे बोलत नाही
वाचतांही सारखे वाचत नाही बोलताना किंवा वाचताना थोडे थांबतो काही
ठिकाणी अर्धवट थांबतो व काही ठिकाणी पूर्ण थांबतो थांबणे यालाच विसावा केव्हा
विराम म्हणतात.
थोडक्यात -
‘विराम’म्हणजे विश्रांती अथवा थांबणे.आपण बोलताना मध्ये मध्ये थांबतो.वाचताना सुद्धा वाक्य कोठे संपते,प्रश्न कोठे आहे,उद्गार कोणता,वाक्यात कोठे व किती थांबावे,हे कळले पाहिजे. ते समजण्यासाठी जी चिन्हे वापरली जातात,त्यांना ‘विरामचिन्हे’ असे म्हणतात.
मराठी व्याकरण :
विरामचिन्हे व त्याचे प्रकार
विरामचिन्हे
हा शब्द विराम + चिन्ह = विरामचिन्हे असा तयार झाला आहे. यामध्ये
शब्दामधील विराम म्हणजे 'थांबणे' व चिन्हे म्हणजे 'खुणा' असा त्याचा अर्थ
होतो.
विरामचिन्हांचे प्रकार :
१) पूर्ण विराम [ . ]
२) अर्धविराम [ ; ]
३) स्वल्पविराम [ , ]
४) अपूर्ण विराम [ : ]
५) प्रश्नचिन्ह [ ? ]
६) उद्गारचिन्ह [ ! ]
७) अवतरण चिन्हे [ ' ' ] [ " " ]
८) संयोग चिन्ह [ - ]
९) अपसारण चिन्ह [ - ]
१०) लोप चिन्ह [ ... ]
११) दंड [ | ]
आता आपण काही उदाहरणासह स्पष्ट करू या -
(१) पूर्णविराम (.) - वाक्य पूर्ण झाले की वाक्याच्या शेवटी (.) हे चिन्ह वापरतात त्यास पूर्णविराम असे म्हणतात.
भाषेमध्ये जेथे एखादा विचार पूर्ण प्रकट झालेला दिसतो व बोलताना तसे दर्शविण्यासाठी आपण तेथे पूर्ण थांबतो. थांबण्याची खूण म्हणून (.) असे चिन्ह वापरले जाते त्याला पूर्ण विराम म्हणतात.
अ) एखादे वाक्य पूर्ण झाले हे दाखवण्यासाठी वाक्याच्या शेवटी पूर्णविराम वापरतात.
उदा :
१) पक्षी झाडावर बसला.
२) मला आई आवडते.
3) तो घरी गेला.
4) संगीताने फूले आणली.
CLICK HERE
(२) अर्धविराम (;) - दोन छोटी छोटी वाक्ये उभयान्वयी अव्ययांनी जोडतात,तेव्हा अर्धविराम (;) वापरतात.
उदा. (अ) गड आला;पण सिंह गेला.
संयुक्त वाक्यातील समान वाक्ये वेगवेगळी दाखवण्यासाठी अर्धविराम (;)वापरतात.
(आ) वडिलांच्या जिवंतपणी त्या उधळ्या मुलाचे काहीच चालले नाही;परंतु वडिलांच्या निधनानंतर मात्र त्याने आपली सर्व संपत्ती उधळून टाकली.
(३) अपूर्णविराम (:) - वाक्याच्या शेवटी तपशील द्यावयाचा असल्यास अपूर्णविराम (:) वापरतात.
उदा. (अ) पुढील उदाहरणे सोडवा.
(आ) पुढील क्रमांकाचे विद्यार्थी उत्तीर्ण झाले:५,२,९,१२,५१.
(४) स्वल्पविराम (,) - एकाच जातीचे अनेक शब्द लागोपाठ आल्यास स्वल्पविराम (,)वापरतात.
उदा. (अ) मला वाघ,सिंह,हत्ती इत्यादी प्राणी आवडतात.
हाक मारून काही सांगताना नावापुढे किंवा संबोधनापुढे स्वल्पविराम (,) वापरतात.
(आ) गौरव,पुस्तक दे.
(५) प्रश्नचिन्ह (?) - वाक्यात प्रश्न विचारलेला असेल;तर वाक्याच्या शेवटी प्रश्नचिन्ह (?) वापरतात.
उदा. (अ) तू कोठे गेला होतास ?
(आ) तुझे नाव काय आहे ?
(६) उद्गारचिन्ह (!) - मनातील भावना,आश्चर्य व्यक्त करणाऱ्या शब्दाच्या शेवटी उद्गारचिन्ह (!) वापरतात.
उदा. (अ) बापरे ! केवढा मोठा हा हत्ती !
(आ) आहाहा ! किती सुरेख देखावा.
(७) अवतरण चिन्ह (‘ ’) (“ ”) - अवतरण चिन्हाचे दोन प्रकार पडतात .
(अ) एकेरी अवतरण चिन्ह (‘ ’) – एखाद्या शब्दावर जोर देताना किंवा दुसऱ्याचे मत सांगताना एकेरी अवतरण चिन्ह (‘ ’) वापरतात.
उदा.गांधीजींनी ‘चले जाव’ही घोषणा दिली .
(आ) दुहेरी अवतरण चिन्ह (“ ”)- एखाद्या व्यक्तिच्या तोंडचे शब्द जसेच्या तसे मांडावयाचे असल्यास दुहेरी अवतरण चिन्हाचा (“ ”) वापर करतात.
उदा. दिनेश म्हणाला,“मी आज शाळेत येणार नाही .”
(८) संयोगचिन्ह (-) - दोन शब्द जोडताना संयोगचिन्ह (-) वापरतात.
उदा. आई-वडील
लिहिताना ओळीतील शेवटचा शब्द जर बसत नसेल तर त्याचे दोन भाग करताना संयोगचिन्ह (-) वापरतात .
उदा.महाराष्ट्र हे खूप मोठे राज्य असून महाराष्ट्रात वेगवेगळ्या प्रकारच्या बोलीभाषा बोलल्या जातात.
(९) अपसारण चिन्ह (–) - वाक्याच्या पुढे तपशील द्यायचा नसल्यास अपसारण चिन्ह (–) वापरतात.
उदा.महाराज तुमचा राजवाडा जळून –
(१०) अवग्रह (ऽऽ) - एखाद्या वर्णाचा लांब (दीर्घ) उच्चार करताना अवग्रहचिन्ह (ऽऽ) वापरतात.
उदा. शी ऽऽऽ
(११) काकपद (^) - लेखन करताना एखादा राहिलेला शब्द लिहिण्यासाठी खूण करण्यासाठी काकपद (^) हे चिन्ह वापरतात.
बुद्धीबळ
उदा. मी ^ खेळतो .
CLICK HERE
अशाच प्रकारचे दर्जेदार शैक्षणिक साहित्या प्राप्त करण्यांसाठी आपल्या साठी तयार करण्यात आलेल्या WhatsApp / Telegram Channel या समुहात खालिल ओळीला स्पर्श करून सामील व्हा.
Please do not enter any spam link in the comment box. ConversionConversion EmoticonEmoticon